In elke eeuw zendt God enkelen die – meer dan anderen – drager zijn van Zijn gunst en zegen. Charles Haddon Spurgeon kan geschaard worden bij de groten in de geschiedenis van de kerk.Spurgeons grootheid ligt vooral in het grote besef dat hij van zijn kleinheid had, een besef dat hem diep afhankelijk doet zijn van God. Zijn gebedsleven legt daar overvloedig getuigenis van af. In zijn eigen woorden: ‘Minuut voor minuut, ogenblik voor ogenblik, op de een of andere wijze moet mijn hart gemeenschap hebben met mijn God. Gebed is voor mij net zo wezenlijk als het zwellen van mijn longen en het kloppen van mijn pols’. Juist deze afhankelijkheid van God heeft hem gemaakt tot wat hij was: een man Gods die én in zijn tijd én vandaag getuigt van de genade van God.
De biografie die dr. C.A. van der Sluijs recent aan Spurgeon wijdde, is boeiend en leesbaar. Boeiend: hoe zou je over Spurgeon anders kunnen schrijven? Leesbaar: dr. Van der Sluijs heeft zijn anders in cryptische inkt gedoopte pen in deze uitgave niet gebruikt. De Veenendaalse emeritus predikant, die in 1987 op Spurgeon promoveerde, is duidelijk voldoende vertrouwd met hem om een biografie te schrijven die de verschillende aspecten van Spurgeons persoon en bediening behandelt.
Extra treinen
En wat een persoon is hij! Spurgeons reputatie is in zijn tijd zodanig dat je hem gehoord moest hebben. Zelfs premier Gladstone zit geregeld onder zijn gehoor. Als hij in Ierland preekt, moet de spoorwegmaatschappij extra treinen inzetten om de scharen mensen bij hem te brengen. De ondertitel Een unieke man in een bijzondere tijd is dan ook meer dan terecht. Het unieke zit misschien het meest in het kinderlijke geloof waaruit deze man leeft. Een geloof waardoor ziekten verdwijnen, bergen verzet worden en duizenden tot Christus geleid.
Invloed
Dr. Van der Sluijs doet recht aan zowel de persoon van Spurgeon als de tijd waarin deze leeft. Een en ander kan nu eenmaal niet los van elkaar gezien worden. Spurgeon leeft in een periode van grote veranderingen op religieus, sociaal en maatschappelijk vlak. Het lijkt erop alsof de Geest van God nog een keer, aan de vooravond van de grote doorbraak van de secularisatie, een krachtige regen van zegen over Londen doet komen. Aan het eind van zijn leven leidt Spurgeon een gemeente bestaande uit 5600 leden met 130 lekenpredikers, 37 evangelisatieposten, 22 zondagsscholen en wordt er vanuit zijn Tabernaclegemeente onderwijs geboden aan zo’n 8000 leerlingen.
Dan hebben we het alleen maar over zijn invloed in Engeland. Zijn faam strekt zich echter ver buiten de grenzen van het Britse imperium. Zijn preken, die in zo’n veertig talen verschijnen, bereiken een miljoenenpubliek.
Opvallend is Spurgeons grote solidariteit met hen die in de zelfkant van de samenleving terecht zijn gekomen. Vanuit de Tabernacle wordt liefdevol omgezien naar alcoholverslaafden, wezen en armen.
In conflict
In het boek komt naast Spurgeons’ biografie ook diens theologie aan de orde. Spurgeons calvinisme en baptisme zijn leidend in zijn theologie. Vooral het eerste brengt hem regelmatig in conflict met andersdenkenden die hem te ruim (de hypercalvinisten) of te eng vinden (de arminianen). Daarbij moet de verkondiging van het old fashioned evangelie door iemand die zo in het middelpunt van de media-aandacht staat, hem wel in conflict brengen
met de tijdgeest. Dat gebeurt in de roemruchte Down Grade Controversy, waarin Spurgeon de strijd aangaat met het vigerende modernisme in kerk en theologie. Het was misschien wenselijk geweest, zeker met het oog op de in sommige opzichten vergelijkbare situatie in Nederland, als dr. Van der Sluijs meer aandacht had besteed aan het debat met het hypercalvinisme. Ik mis in dit verband in de bibliografie ook de lezenswaardige studie van Iain Murray, Spurgeon v. Hyper-Calvinism (2002).
Meetlat
Regelmatig waagt dr. Van der Sluijs zich aan een taxatie van Spurgeons persoon en theologie. Dat mag in een geëngageerde biografie, als dat maar niet betekent dat er een enghartige maatstaf wordt aangelegd. Al te vaak zijn latere calvinisten afgemeten aan de lat van Calvijn – en te licht bevonden. Vaak ontstaat dit omdat de theologische eigenheid van de theoloog in kwestie onvoldoende verdisconteerd wordt – met alle gevolgen van dien, want dan is het een vergelijking van appels met peren.
Dr. van der Sluijs is zich ervan bewust dat Spurgeon niet slechts volgeling van Calvijn is, maar ook in het spoor van baptisten, puriteinen en methodisten gaat. En getuige de zegen op zijn bediening is dit een vruchtbare combinatie geweest.
Over schouder meekijken
Ik wens dit boek toe in veler handen, niet het minst van predikanten. Regelmatig ontdek ik dat lezing van dit soort lectuur meer verootmoedigt en sticht dan menig theologisch doorwrocht werk. Niet dat het laatste nagelaten moet worden, maar mijn ervaring is dat je soms meer theologie leert door mee te kijken over de schouder van een grote in Gods koninkrijk dan door veel theologie te lezen. Alleen al de bladzijden over Spurgeons gebedsleven leerden mij opnieuw de les dat krachtig gebed veel vermag. Wie verootmoedigd én bemoedigd wil worden dient dit boek te lezen.
‘Groot door klein te zijn’. Bespreking van C.A. van der Sluijs, Spurgeon, een spelbreker. Een unieke man in een bijzondere tijd, Zoetermeer 2010. In: De Waarheidsvriend, 10-06-2010, 18-19