“Alleen middelmatige boeken ontsnappen aan kritiek, daar valt dit boek van dr. M. Klaassen niet onder”, zo stelde SGP-Kamerlid Diederik van Dijk. Hij was één van de vier sprekers tijdens de boekpresentatie van de hersteld hervormde predikant. In opdracht van stichting Bijbels Beraad M/V schreef de binnen reformatorische kring invloedrijke dominee een handboek over de scheppingsorde, genaamd ‘Gods goede orde’. Tijdens de boekpresentatie waren donderdag meer dan honderd aanwezigen getuige van een paar muzikale intermezzo’s, een forumgesprek en vier kritische reflecties. “Ik geef toe, we hebben een forse scheut vrouwelijkheid nodig”, erkende Klaassen naar aanleiding van de kritiek.
Een hoopvol perspectief
Tijdens zijn overdenking maakte ds. G. W. S. Mulder duidelijk dat “we leven in het einde der dagen”. De GerGem-predikant stelt aan de hand van Openbaring 21:1-8 dat er voorafgaand aan de wederkomst van de Heere Jezus “veel ontwrichtende krachten zijn” en “dat die ontwrichtende krachten de scheppingsorde raken”. Het maatschappelijke debat over huwelijk, seksualiteit en gender hield Mulder achterwege. Hij gaf de voorkeur aan een hoopvol perspectief: de hereniging van Christus en Zijn bruidsgemeente. “De trouwdag van de bruid van Christus is nog niet aangebroken, maar Gods kinderen zijn wel in ondertrouw. Ziet u uit naar de nieuwe schepping? Dan is alle gebrokenheid voorbij, wordt de zonde weggewassen en herstelt God Zijn schepping.”
Barmhartig én waarheid
Gastheer en interviewer dr. Steef Post merkte op dat ds. Klaassen regelmatig flinke kritiek te verduren krijgt. “U wordt onbarmhartigheid verweten. Wat doet dit met u?”, vroeg Post. “Laten we waken voor valse tegenstellingen”, maakt Klaassen duidelijk. “Alsof we moeten kiezen tussen barmhartigheid en de waarheid. Gods waarheid is juist erg barmhartig. Dergelijke kritiek zegt iets over onze tijdgeest, waardoor de waarheid als hard wordt ervaren. Het schrijven van een boek is bovendien iets anders dan pastoraat bedrijven. Tijdens een pastoraal gesprek in mijn studeerkamer wil ik luisteren vanuit de gezindheid van Christus. De waarheid moeten we in liefde betrachten.”
Een scheutje vrouwelijkheid
Publicist Christine Stam-van Gent schrijft columns en artikelen voor het Reformatorisch Dagblad. Ze weet uit ervaring dat ds. Klaassen “hoffelijk reageert op kritiek” en om die reden “van harte” de uitnodiging aannam om op het nieuwe boek van de predikant te reflecteren. “Publicaties van ds. Klaassen, en ook andere uitgaven van Bijbels Beraad M/V, kan ik principieel goed volgen, maar als het gaat om de pastorale of praktische toepassing schud ik nog wel eens mijn hoofd. Er worden muren neergezet met het oog op de buitenwereld, gewaarschuwd tegen degradatie van het moederschap en daarbij wordt een mannelijke toon gebezigd. De mannelijkheid val ik niet aan. Ik heb Gods goede orde lief. Ik zie de diepe schoonheid daarvan. Nee, ik ben geen feminist.
Tegelijkertijd is ds. Klaassen geneigd om de rol van man en vrouw zo vergaand in te vullen dat de complementariteit dreigt te verdwijnen. Het gevolg daarvan is een mannelijke dominantie in de kerk, op de reformatorische werkvloer en een overwegend masculiene toon in opiniërende artikelen. Jonathan Edwards schrijft: laat mannen vooral gentle zijn. Als je moederschap wil bevorderen, wees dan een gentleman. Schrijf niet alleen een betoog over de tijdgeest, zoek ook het vrouwenhart, benader de thematiek empathisch.” Christine deelt een persoonlijke noot. “Als fulltime moeder van vier kinderen heb ik me een tijd uitgeblust gevoeld. Mijn man Jasper zei op een gegeven moment: ‘Ik weet dat je meer met schrijven zou willen doen.’ Dankzij die erkenning voelde ik me serieus genomen en kon ik weer verder.”
“Ik zou ds. Klaassen en andere aanwezige heren willen aanmoedigen om actief op zoek te gaan naar vrouwelijke invloed. Laat ze meedenken en meelezen. Voeg een scheutje vrouwelijkheid toe aan publicaties. Dwing gezag en leiderschap niet af. Heb vrouwen lief, ook publiekelijk.” Christine moedigt ds. Klaassen aan om “de deuren voor vrouwen te openen”. “Laat ze toetreden tot Bijbels Beraad M/V en geef ze een volwaardige plek in het pastoraat.”
Hyperfocus op (homo)seksualiteit)
Dr. A.A.A. Prosman, emeritus predikant in de PKN, en auteur van het boek ‘Homoseksualiteit tussen Bijbel en actualiteit’, onderstreept in zijn reflectie dat “de schepping in de Bijbel niet als wet wordt gepresenteerd, maar als wonder van goedheid. Gods schepping is gevarieerd en veelkleurig en de scheppingsordeningen zorgen voor harmonie. Tegelijkertijd moet dit niet een wet worden. Zo is het niet bedoeld. Ds. Klaassen lijkt het huwelijk een hoger cijfer te willen geven dan de schepping. U wilt het huwelijk het volle pond geven, maar daar maak ik bezwaar tegen.”
“In Efeze 5 zijn man en vrouw een afspiegeling van Christus en de gemeente. De kern is niet de seksualiteit, maar de liefde. Dit was al zo in het Oude Testament. De profeten moeten er niet aan denken dat de omgang met God in de buurt komt van seksualiteit. Het boek van ds. Klaassen is een compleet boek, maar ik proef een onderwaardering voor het lichamelijke en scheppingsmatige.”
Ook wijst Prosman op het woord ‘gruwel’. “Ik krijg de indruk dat ds. Klaassen dit woord alleen op homoseksualiteit betrekt. De profeet Ezechiël schrijft uitvoerig over de gruwelen die worden bedreven, maar het beeld dat de profeet gebruikt is het beeld van heteroseksuele zonden. Jezus spreekt in Mattheüs 11 over de zonde van Sodom. Hij heeft het echter niet over homoseksualiteit, maar over trots en onbuigzaamheid. Hoe duidelijk afwijzend de Bijbel met betrekking tot homoseksuele relaties ook is, de zonde van ongeloof en trots is groter.”
Reactie ds. Klaassen
Dominee Klaassen is dankbaar voor de kritische reflecties van Christine Stam, dr. Prosman en ook prof. dr. W. van Vlastuin en SGP-Kamerlid Diederik van Dijk. Klaassen: “Prosman heeft gelijk als hij stelt dat de schepping vooral een geschenk is. Daarover zijn we het eens. Mijn inzet is om juist dat goede leven te bevorderen. En we mogen het woord ‘gruwel’ inderdaad niet beperken tot de homoseksuele praxis. Tegelijkertijd ben ik ervan overtuigd dat de profeet Ezechiël het Bijbelboek Leviticus nadrukkelijk in zijn achterhoofd had, en dus ook seksuele misstanden en de homoseksuele praxis. Op dit punt zijn dr. Prosman en ik het oneens.”
Tijdens het forumgesprek kreeg dr. Prosman de gelegenheid om op de reactie van Klaassen in te gaan. “Vanuit Ezechiël kan ik niet opmaken dat het expliciet over homoseksualiteit gaat. Israël maakte zich schuldig aan afgodendienst, dát is de gruwel. Homoseksuele relaties worden afgekeurd, maar we moeten de Bijbel niet laten buikspreken en allerlei teksten op homoseksualiteit betrekken.” Over de kritische reflectie van Christine Stam zei Klaassen: “Ze heeft gelijk, we hebben een forse scheut vrouwelijkheid nodig. We zijn bij Bijbels Beraad M/V bezig een werkgroep samen te stellen waarin vrouwen deelnemen, zodat niet alleen mannen praten over dilemma’s die mannen en vrouwen bezighouden. Er wordt aan gewerkt!”
Jeffrey Schipper, ‘Ds. Klaassen tijdens boekpresentatie: “We hebben een forse scheut vrouwelijkheid nodig”, CVandaag, 24 mei 2024