Tweede feestdagen

Net terug van de dienst van 2e Pinksterdag liep ik nog wat te mijmeren over de betekenis van tweede feestdagen. Tweede feestdagen lijken in Nederland sterk aan betekenis verloren te hebben. Voor veel mensen is het een gewaardeerde extra vrije dag die besteed wordt aan familiebezoek, meubelboulevards of gewoon lekker zitten in de tuin. Waar komt het eigenlijk vandaan, die tweede feestdag en waarom worden er dan diensten georganiseerd? Dan moeten we even terug in de geschiedenis. In de Middeleeuwen waren er tal van kerkelijke feestdagen. Dit was een gevolg van de vele heiligen die vereerd worden. Veel te veel, vonden de Reformatoren. Zij bepleitten een forse reductie van het aantal feestdagen. De Synode van Dordrecht (1574) bepaalde dan ook dat er voortaan alleen op zondag gepreekt zou worden. De kerststof kon ter sprake komen op de zondag voor Kerst, Pasen en Pinksteren vielen uiteraard op een zondag. Toch bleek deze ingreep te fors. De mensen, die vanouds veel meer feestdagen gewend waren, wilden ze niet zomaar opgeven. Met als gevolg dat de overheid ook de tweede Kerst-, Paas- en Pinksterdag voorschreef, naast oud- en nieuwjaarsdag. De Synode van Dordrecht schreef de predikanten in 1578 dan ook voor om – als het dan toch moest – deze dagen nuttig te besteden en diensten te beleggen: ‘…zo zullen de dienaars naarstigheid doen, dat ze met predikatiën, in dewelke zij inzonderheid van de geboorte en de verrijzenis van Christus, de zending van den Heiligen Geest en dergelijke artikelen des geloofs de gemeente leren zullen, de onnutte en schadelijke lediggang in een heilige en profijtelijke oefening veranderen’. In 1964 werden de kerkelijke feestdagen opnieuw bij wet geregeld. Daar vallen ook de tweede feestdagen onder. Hoewel er regelmatig stemmen opgaan om ze af te schaffen of te vervangen voor bijvoorbeeld een islamitische feestdag, is het nog net als vroeger: niemand wil ze kwijt. Een eenmaal verworven recht laat je niet makkelijk los. Ook de gewoonte om op zo’n tweede feestdag een dienst te beleggen is gebleven, al is het in heel wat gemeenten afgeschaft. Ergens kan ik dat wel begrijpen: het is voor veel predikanten een behoorlijke belasting om op zondag en op maandag te moeten preken. Anderzijds: wat is er mis mee om de dag te beginnen met Gods Woord? Je hebt daarna nog tijd genoeg voor jezelf. Ik vind het altijd weer een hele bemoediging als je op een tweede feestdag vroeg je bed uit bent gegaan om de dienst voor te bereiden en je ziet op de preekstoel al die mensen die dat ook deden. Het is een goede gelegenheid – juist omdat je over het algemeen van de aandacht van je publiek verzekerd kunt zijn – om eens een wat minder bekend of moeilijk gedeelte uit te leggen. Nee, de Schrift schrijft het ons niet voor. Anders dan de zondagse samenkomsten waar een expliciet bijbels voorschrift voor geldt (zie Hebr. 10: 25) valt de invulling van tweede feestdagen onder de christelijke vrijheid. Toch geloof ik: al is het geen bijbels gebruik, het is wel een goed gebruik. En op goede gebruiken moet je zuinig zijn. Wat je afschaft, komt meestal niet meer terug.